فشار کاری، اضافه کار اجباری و حقوق ناچیز پرستاران مشهدی | «پرستاری» در کُما

به گزارش شهرآرانیوز؛ پرستاران مشهدی، سنگربانان سلامت در بیمارستان ها، اما گرفتار در چرخه‌ای از خستگی و فرسودگی. کمبود نیرو، فشار کاری سنگین، حقوقی که تأمین کننده زندگی شان نیست و بی عدالتی‌های قراردادی، آنان را بر سر دوراهی قرار داده است: ماندن در این مسیر طاقت فرسا یا خروج از حرفه‌ای که روزگاری با عشق آغازش کرده‌اند.

برخی پشت فرمان تاکسی‌های اینترنتی نشسته‌اند، برخی چمدان‌های مهاجرت را بسته‌اند و برخی هنوز میان شیفت‌های طاقت فرسای بیمارستان و دغدغه‌های زندگی شخصی، در تلاش برای تاب آوردن‌اند و درحالی که روزبه روز بر تعداد بیماران افزوده می‌شود، این فرشتگان سفیدپوش با وظایفی بی پایان، در جدالی نابرابر، بار نظام سلامت را بر دوش دارند.

از کار در تاکسی‌های اینترنتی تا مهاجرت

کمبود پرستار از نگاه بیشتر پرستاران، به معنای فشار کاری بیشتر بر آن‎‌هایی است که پای کار مانده‌اند؛ این موضوع منجر به خستگی و نارضایتی پرستاران شده است؛ به دلیل نداشتن حقوق مناسب، بسیاری از پرستاران یا تصمیم می‌گیرند با تغییر شغل در مشاغلی همچون رانندگی تاکسی‌های اینترنتی فعالیت کنند یا دغدغه مهاجرت دارند. این سخنان را یکی از پرستاران بیمارستان اکبر به خبرنگار شهرآرا می‌گوید.

از نگاه او که در شیفت‌های کاری خود باید علاوه بر سنجش سلامت بیماران بستری شده در بیمارستان، به انجام کار‌هایی همچون ثبت دارو و آزمایش و... بپردازد، شغل پرستاری برایش بیشتر حکم خستگی‌های چندبرابر را دارد تا رضایت از کار.  او می‌گوید پس از ساعت‌های طولانی و پرمشغله کاری، می‌خواهد که در خانه، کمی استراحت است. با این حال، همسر و فرزندانش انتظار دارند که با آن‌ها وقت بگذراند، بیرون بروند و نقش پدر را به طورکامل ایفا کند.

اما خستگی مفرط ناشی از کار، او را از انجام این وظایف خانوادگی بازمی دارد و در بسیاری از مواقع، توان پاسخگویی به این انتظارات را ندارد.  این پرستار بیمارستان اکبر به تفاوت گذاری‌ها در نوع قرارداد پرستاران نیز انتقاد دارد و‌ می‌گوید: ما باید به خاطر کمبود پرستار، فشار کاری زیادی را تحمل کنیم، اما وقتی می‌بینم از نظر حقوقی، پرستارانی که سابقه کاری کم، اما قرارداد تأمین اجتماعی دارند، نسبت به من که سابقه کاری‌ام زیاد است و قرارداد رسمی با وزارت بهداشت را دارم، حقوقشان بیشتر است، انگیزه کار کردن را از دست می‌دهم.

فشار کاری زیاد و کاهش کیفیت خدمات پرستاران

یکی از پرستارانی که در بیمارستان قائم (عج) کار می‌کند، به تبعات کمبود پرستار در ایام اوج حضور زائران در مشهد ازجمله نوروز و دهه پایانی ماه صفر اشاره می‌کند.

به باور او در این ایام، تعداد بیماران افزایش می‌یابد و کمبود پرستار باعث می‌شود در این روزها، پرستاران نتوانند کار خود را به درستی انجام دهند و همین موضوع سرآغاز نارضایتی بیماران و خانواده‌های آن‌ها می‌شود.  او ادامه می‌دهد: مسئولان بیمارستان فقط به دنبال انجام کار‌ها ازسوی پرستاران هستند و نه تنها برای رفع کمبود پرستار کاری نمی‌کنند، بلکه برایشان اهمیت ندارد کار‌ها را پرستاران با چه کیفیتی انجام دهند؛ برای آن‌ها فقط این موضوع اهمیت دارد که کار‌های اشاره شده را پرستاران انجام دهند.

وظایف سنگین ناتمام

یکی دیگر از پرستاران که در بیمارستان شهید هاشمی نژاد مشغول فعالیت است، با اشاره به اینکه کمبود پرستار باعث شده است به ما در شیفتمان، وظایف بسیاری محول شود، می‌گوید: ثبت علائم بیمار، کنترل داروها، آزمایش، نهایی کردن وقت جراحی، آماده کردن بیمار برای جراحی، مراقبت‌های بعد از عمل، تنها بخشی از کار‌هایی است که پرستاران انجام می‌دهند.

او با اشاره به اینکه کار‌ها برای پرستاران زیاد است، اما جزو وظایف آن‌ها محسوب می‌شود، یادآوری می‌کند: ثبت فاکتورها، ثبت دارو و آزمایش بیمار، چک کردن‌های مکرر علائم بیمار، جزو فعالیت‌های اضافی است که باید پرستاران آن را انجام دهند و وقتی همه کار‌ها درکنار هم قرار می‌گیرد، وظایف آن‌ها را سنگین می‌کند.

او می‌گوید: این وظایف آن قدر زیاد است که پرستاران حتی برای غذا خوردن و نماز خواندن هم وقت کم می‌آورند، زیرا باید سریع خود را به محل شیفتشان برسانند.

میانگین پایین ضریب نسبت پرستار به تخت در بیمارستان‌های مشهد درمقایسه با میانگین کشوری

دکتر محمد صادقی، مدیر امور پرستاری دانشگاه علوم پزشکی مشهد، در گفت‌و‌گو با شهرآرا، وضعیت نیروی پرستاری در مشهد و شهرستان‌های زیرمجموعه این دانشگاه را شرح می‌دهد و تأکید می‌کند که این شاخص از میانگین کشوری پایین‌تر است.

او با بیان اینکه آمار‌های موجود، شامل کل مناطق تحت پوشش دانشگاه علوم پزشکی مشهد است و آمار اختصاصی برای شهر مشهد در دست نیست، توضیح می‌دهد: بر اساس استاندارد‌های وزارت بهداشت، نسبت مطلوب نیروی پرستار به تخت بیمارستانی باید ۸/۱ باشد، اما این میزان در بیمارستان‌های وابسته به دانشگاه علوم پزشکی مشهد تنها ۰.۹ است که نشان دهنده کمبود نیروی پرستاری در این مراکز درمانی است.

صادقی با اشاره به اینکه کمبود پرستار در بیمارستان‌های تحت پوشش دانشگاه علوم پزشکی مشهد از طریق بستن برنامه اضافه کاری برای پرستان رفع می‌شود، می‌افزاید: معمولا در بیمارستان‌های دولتی، مشکل کمبود پرستار بیشتر به چشم می‌خورد؛ زیرا در بیمارستان‌های خصوصی، جذب پرستار از طریق بخشنامه‌ها و مجوز‌های دریافت شده از وزارتخانه صورت نمی‌گیرد، بلکه بر اساس تصمیم هیئت مدیره این بیمارستان‌ها انجام می‌شود، از این رو آن‌ها محدودیت‌های اداری در بیمارستان‌های دولتی را ندارند.

مدیر امور پرستاری دانشگاه علوم پزشکی مشهد در پاسخ به این پرسش که در ایام شلوغ سال و افزایش تعداد بیماران، هر پرستار باید به چند بیمار خدمات بدهد، می‌گوید: به عنوان مثال ممکن است پنج یا ده تخت، تحت نظر هر یک پرستار در این ایام باشد، اما این موضوع، مبنای مشخصی ندارد.

فعالیت بین ۱۰ تا ۱۴هزار پرستار در مشهد و مناطق حومه

دکتر فاطمه بحرینی، رئیس هیئت مدیره نظام پرستاری مشهد، هم با اشاره به اینکه در حال حاضر بین ۱۰ تا ۱ هزار پرستار در مشهد و مناطق حومه، در مراکز درمانی دولتی، خصوصی، تأمین اجتماعی و خیریه مشغول به کار هستند، بیان می‌کند: این آمار شامل پرستاران فعال در بیمارستان ها، درمانگاه‌ها و مراکز بهداشتی نیز می‌شود.

او ادامه می‌دهد: حدود ۷۰ تا ۷۵درصد پرستاران فعال در مشهد را بانوان تشکیل می‌دهند.

بحرینی با بیان اینکه با وجود این حجم از نیرو، متأسفانه همچنان با کمبود جدی پرستار در بسیاری از مراکز درمانی مواجه هستیم، بیان می‌کند: این کمبود در واحد‌هایی مانند فوریت‌های پزشکی و بخش‌های آی سی یو، اورژانس و بخش‌های ویژه، ملموس‌تر است و باعث فشار مضاعف بر نیرو‌های شاغل می‌شود.

رئیس هیئت مدیره نظام پرستاری مشهد درباره تبعات کمبود پرستار نیز می‌گوید: در ایامی که حجم زائران به صورت درخورتوجهی افزایش پیدا می‌کند، مانند نوروز، دهه اول محرم، ایام اربعین و دهه آخر صفر، سیستم درمانی مشهد تحت فشار شدید قرار می‌گیرد.

او اضافه می‌کند: کمبود پرستار در چنین شرایطی، باعث افزایش ساعات کاری، خستگی جسمی و روحی پرستاران و کاهش کیفیت خدمات می‌شود. این موضوع گاهی اوقات منجر به نارضایتی بیماران و همراهان آنان می‌شود و در مواقعی حتی می‌تواند جان بیماران را به خطر بیندازد.

به باور بحرینی، حل معضل کمبود پرستار نیازمند برنامه ریزی دقیق و اقدامات فوری در چند سطح ازجمله افزایش ظرفیت جذب دانشجو در رشته پرستاری و تربیت نیروی متخصص بیشتر، تسریع فرایند جذب و به کارگیری پرستاران فارغ التحصیل، ارائه مشوق‌های مالی و شغلی به پرستاران برای افزایش ماندگاری در محیط کار، اصلاح تعرفه خدمات پرستاری و نظارت جدی بر اجرای کامل و دقیق دستورالعمل‌های ابلاغی وزارت بهداشت، به ویژه در زمینه پرداخت‌ها و رعایت عدالت بین گروه‌های درمانی، بهبود شرایط کاری و کاهش حجم کاری غیرضروری برای پرستاران و همچنین برنامه ریزی برای استفاده بهینه از نیروی انسانی در ایام پرتردد و پرزائر است.

وی با بین اینکه نظام پرستاری مشهد نیز برای کاهش بار کاری ناشی از فعالیت‌های غیرمرتبط با شرح وظایف پرستاری، اقداماتی را در قالب گام نخست با همراهی مدیر پرستاری دانشگاه علوم پزشکی و فرمانداری مشهد آغاز کرده است، تصریح می‌کند: این گام ابتدایی که شامل توجیه مدیران بیمارستان‌ها درباره لزوم حذف وظایف غیرپرستاری از دوش کادر پرستاری بود، متأسفانه در همان مراحل ابتدایی متوقف شد.

او بیان می‌کند: به نظر می‌رسد مدیر اجرای این برنامه، قدرت کافی را برای اعمال و پیشبرد این فرایند نداشته است؛ از سوی دیگر، اگرچه برای جبران کمبود نیرو، افزایش محدودی در زمینه جذب پرستار به صورت شرکتی صورت گرفته است، این اقدامات هنوز کافی نیست.

بحرینی یادآوری می‌کند: تا زمانی که اصلاح فرایند‌های سازمانی و حذف مسئولیت‌های خارج از شرح وظایف پرستاران به صورت جدی و سیستماتیک پیگیری نشود، نمی‌توان انتظار بهبود واقعی در کیفیت خدمات یا کاهش فشار کاری را داشت.

وی ادامه می‌دهد: پرستاران ستون فقرات نظام سلامت هستند و بدون توجه عملی به مطالبات و نیاز‌های این قشر زحمت کش، دستیابی به کیفیت مطلوب در ارائه خدمات درمانی ممکن نخواهد بود. امیدوارم مسئولان امر، با نگاهی واقع نگرانه و دلسوزانه، برای حل این معضلات گام‌های جدی و اثربخش بردارند.